IRA

Najważniejszy i najpopularniejszy w latach 90. w Polsce przedstawiciel łagodniejszej odmiany heavy metalu. "Ira" po łacinie oznacza "gniew", więc nazwa nie powinna odsyłać do Irlandzkiej Armii Republikańskiej, z którą zespół jest powszechnie kojarzony.

Powstał w listopadzie 1987 roku w Radomiu. Jego założycielem był Kuba Płucisz (g; ur. 6 VII 1964), który wymyślił nazwę kilka lat wcześniej dla swoich wcześniejszych grup. W pierwszym składzie znaleźli się: Wojtek Owczarek (dr; ur. 8 VII 1969), Artur "Gadzio" Gadowski (voc; ur. 1 VI 1967), Dariusz Grudzień (bg; eks-Azyl P.) i Grzegorz Wawrzęczak (kbds).

Pierwszym sukcesem było zakwalifikowanie się do "złotej dziesiątki" OMPP we Wrocławiu, a w efekcie występ podczas XXV Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu, gdzie grupa otrzymała wyróżnienie. Niedługo potem dostała propozycję nagrania debiutanckiej płyty, która pod tytułem "IRA" ukazała się w początkach 1990 roku. Był to zbiór piosenek rażących infantylnością i zdradzających fascynację komercyjną odmianą amerykańskiego heavy metalu spod znaku Bon Jovi i Mötley Crüe. Album został nagrany bez Wawrzęczaka, którego zastąpił Tomasz Bracichowicz. Jednak on też nie zagrzał miejsca w zespole i po sesji opuścił grupę, by przejść do Mafii. Od tego momentu w instrumentarium IRY nie pojawiły się instrumenty klawiszowe.

Po wydaniu płyty, która przeszła bez echa, Grudnia zastąpił Piotr Sujka (ur. 5 II 1969), a także dołączył drugi gitarzysta Piotr Łukaszewski (ur. 22 XII 1966; eks-Angelica, Skawalker, TSA Evolution), który obok Płucisza stał się jednym z głównych twórców późniejszego repertuaru IRY. Zespół dość szybko przygotował materiał na kolejną płytę - "Mój dom", która wyszła ze sporym opóźnieniem, w połowie 1992 roku, kiedy część utworów znanych było z prezentacji radiowych i wielu koncertów. W przeciwieństwie do debiutanckiej, zawierała muzykę o wiele lepiej zrealizowaną i przemyślaną, a przede wszystkim bardzo przebojową. Rapowana piosenka tytułowa (kojarząca się z Faith No More), "Bierz mnie", "Twój cały świat" spowodowały, że IRA osiągnęła niemałą ogólnopolską popularność. Natomiast utwór "Nadzieja" został jednym z hymnów Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy.

Podczas sesji nagrano także "Come Together", Beatlesów z gościnnym udziałem m.in. Grzegorza Kupczyka (voc, eks-Turbo, Non Iron, CETI) i Czesława Niemena, jednak na płycie ostatecznie ten utwór się nie ukazał.

IRA była pierwszym zespołem, który w trudnych czasach początku lat 90. związał się ze sponsorami pomagającymi w zakupie dobrego sprzętu oraz finansowaniu trasy i nagrań. Co prawda obejmującą dwadzieścia największych miast kraju trasa na przełomie czerwca i lipca 1991 w ostatniej chwili została odwołana, ale w 1992 roku IRA zjeździła kraj wzdłuż i wszerz, stając się jednym z najpopularniejszych zespołów (zagrała m.in. na warszawskim festiwalu "Silmarile" we wrześniu, poprzedzała również występ Paradise Lost i Tiamat w warszawskim klubie Fugazi w listopadzie). Wzięła udział w trasie Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, która obejmowała największe hale i stadiony, a w styczniu 1993 r. zaprezentowała się na pierwszym jej finale w warszawskim klubie Stodoła (skąd przeprowadzano ogólnopolską transmisję telewizyjną). W tym okresie IRA pokazała się także podczas imprez Brum Top w Warszawie i Gdańsku.

W połowie roku wyszła trzecia płyta "1993". Mimo że nie była aż tak przebojowa jak "Mój dom", ugruntowała świetną pozycję zespołu na rynku, a kilka nagrań stało się wielkimi przebojami - "Wiara", "Sen", "Wyznanie" czy "Sex". Grupa ponownie pokazała dobry warsztat połączony ze zmysłem tworzenia melodyjnych, łatwo wpadających w ucho piosenek. W "Wierze" gościnnie zagrał Bracichowicz.

Po ukazaniu się albumu IRA ponownie pojechała w trasę, zahaczając przy okazji o Festiwal Muzyków Rockowych Jarocin (występowała tam w latach 1992-94). Jesienią zespół zagrał specjalnie przygotowany koncert w warszawskim studiu telewizyjnym S-1, a jego fragmenty złożyły się na koncertową płytę "Live", która wyszła z początkiem roku 1994. Oprócz największych przebojów trafiło na nią kilka standardów wykonywanych przez IRĘ od dawna - "Oni zaraz przyjdą tu" Breakoutu, "Come Together" The Beatles, "Hey Joe" Jimiego Hendrixa, "Honky Tonk Women" The Rolling Stones (podczas koncertów muzycy wykonywali również "Highway To Hell" AC/DC, "Knockin' On Heaven's Door" Boba Dylana i "Matyldę" Testu).

29 maja 1994 IRA dała bodaj swój najważniejszy koncert, poprzedzając Aerosmith i Extreme na stadionie warszawskiej Gwardii. Natomiast we wrześniu pojawiła się w Niemodlinie na hucznych obchodach X-lecia Piersi.

W październiku 1994 ukazała się płyta "Znamię", na której muzyka grupy uległa poważnym zmianom, zyskując na ciężkości i drapieżności, a momentami zahaczając nawet o hard core i thrash. Na dojrzałości zyskał wcześniej dość infantylny przekaz tekstowy. Jedynym cudzym utworem było "Zakrapiane spotkanie", osiadające tekst, który zwyciężył w konkursie zorganizowanym przez program telewizyjny "Rocknoc". Jednak płyta - mimo przeboju "Nie wierzę" - wyraźnie obniżyła pozycję zespołu na rynku. Dało się to odczuć także podczas finałów regionalnych Marlboro Rock-in '95, których IRA była tytularną gwiazdą. Natomiast w lipcu wystąpiła na festiwalu Przystanek Woodstock w Czymanowie.

Kolejna - wydana w październiku 1995 roku - płyta "Ogrody" nie pomogła w odzyskaniu przez zespół pozycji gwiazdy, chociaż muzycy powracali na niej do rozwiązań z najlepszego okresu ich kariery. Zabrakło jednak nośnych, melodyjnych piosenek, do których grupa przyzwyczaiła swoich fanów. Tylko dwie wyrastały ponad przeciętność i stały się (umiarkowanymi) przebojami - "Światło we mgle" i "Jestem obcy". Spadek akcji zespołu spowodował we wrześniu '96 odejście Płucisza, a w konsekwencji zawieszenie działalności.

We wrześniu 1996 r. Gadowski zrealizował solową płytę, na której zagrali Łukaszewski i Sujka. Ponadto wokalista IRY wziął udział w nagraniu płyty Piersi i Przyjaciele "60/70" śpiewając "Nikt na świecie nie wie" Czerwonych Gitar i "Płonącą stodołę" Czesława Niemena oraz "Szanujmy wspomnienia" z Kabaretu Starszych Panów wraz z Pawłem Kukizem (Piersi, eks-Aya RL), Rafałem "Jezioro" Jezierskim (Piersi) i Tomaszem "Olejem" Olejnikiem, wokalistą Proletaryatu. Pojawił się w teledysku "24.11.94" Golden Life.

Łukaszewski później założył grupę KarmaComa (nagrał z nią płyty "KarmaComa" z 1999 roku i o rok późniejszą "Odyseję 2001, czyli pamiętnik znaleziony w studni"), a potem PtakY (debiutancki album "PtakY" z 2004 roku).

Dyskografię IRY uzupełniają dwa składankowe albumy - "Ballady" (94) i "Złote przeboje" (95).

W 1997 roku do zespołu zaproszono gitarzystę Jacka Owczarka z Extravaganzy. W tym czasie Gadowski nagrał tytułową kompozycję Marka Kościkiewicza (De Mono) do filmu "Szczęśliwego Nowego Jorku" w reżyserii Janusza Zaorskiego. W kolejnych latach IRA sporadycznie koncertowała (w składzie był m.in. Tomasz Czyżewski), przede wszystkim dla Polonii amerykańskiej.

Pod koniec 2001 roku IRA powraca na scenę dając pierwsze koncerty. W 2002 roku pojawił się album "Tu i teraz". Będąc od początku swej kariery zespołem wybitnie koncertowym, muzycy postanowili promować to wydawnictwo i przypomnieć o swym istnieniu przede wszystkim w ten właśnie sposób. Od premiery "Tu i Teraz" IRA dała prawie 200 koncertów! "Tu i teraz" przyniósł grupie nominację do nagrody "Fryderyki" w kategorii "Album roku - rock". W listopadzie 2003 roku IRA dwukrotnie wystąpiła przed grupą Def Leppard na jej koncertach w Katowicach i Warszawie.

IRA teraz to Artur Gadowski, Wojtek Owczarek, Piotrek Sujka oraz współpracujący z zespołem gitarzyści Marcin Joseph Bracichowicz, Sebastian Piekarek i Maciek Gładysz.

29 marca 2004 r. ukazała się kolejna studyjna płyta "Ogień" - promowana przez singiel "Ikar".

(źródło: "Encyklopedia polskiego rocka", wydawnictwo In Rock).