Trupa Trupa "Mourners": Nowy początek [RECENZJA]

Zmiany trudno było zresztą uniknąć, skoro z zespołu odszedł jeden z jego filarów - grający na instrumentach klawiszowych i gitarze Rafał Wojczal. Lukę po nim pewnie dałoby się wypełnić (mało kto o tym dzisiaj pamięta, ale na samym początku na organach grał Piotr Kaliński, czyli Hatti Vatti), ale Trupa zawsze sprawiała wrażenie wspólnego projektu kolegów, a nie rock'n'rollowej machiny, której elementy można zastąpić, jeżeli za bardzo się poluzują.

Zostało więc trio, a w konsekwencji doszło do swoistej kondensacji i to nie tylko dlatego, że pierwsze wydawnictwo po zmianach personalnych to trwająca niespełna kwadrans - ale intensywna jak wiele podobnej długości punkowych wydawnictw - EP-ka. Na "Mourners" nie ma niespiesznych, hipnotyzujących momentów przypominających "Lit" albo "All And All" z albumu "B Flat A" z 2022 roku, które wręcz domagały się, by zamknąć oczy i pozwolić sobie na odrobinę snu na jawie. Nie jest tutaj dokonywana dekonstrukcja piosenkowej formuły do mniej regularnego, psychodelicznego, choć trzymanego na wodzy za pomocą stałego rytmu kształtu, jak w "Sick".

W odświeżonej formule Trupa Trupa stałą się intensywniejsza i bardziej energetyczna, co nie jest całkowitą nowością - kto miał okazję brać udział w koncercie zespołu, szybko zorientuje się, że tym razem nagrania po prostu lepiej odzwierciedlają występy na żywo.
Niemałą zasługę w osiągnięciu takiego brzmienia miał producent Nick Launay, dzisiaj najczęściej wymieniany jako współpracownik Nick Cave and the Bad Seeds, Idles czy Amyl and the Sniffers, ale warto pamiętać, że to jedna z najważniejszych postaci post-punka z lat 80. Nagrywał między innymi Killing Joke, Public Image Ltd i Virgin Prunes, a te wczesne doświadczenia idealnie zbiegł się z kierunkiem obranym przez gdański zespół.

W otwierającym album, singlowym "Sister Ray" chroboczący bas Wojtka Juchniewicza nie wydaje wprawdzie charakterystycznego dla post-punka bulgotu, ale zajmuje odpowiadającą mu, wysuniętą na front rolę. Najciekawszy efekt wywołują jednak kontrasty - zwrotki są raczej ponure i gęste, refren durowy i przejrzysty, z partią gitarową rozrzedzającą mrok basu. Juchniewicz i Grzegorz Kwiatkowski śpiewają przy tym (pierwszy w zwrotkach, drugi w refrenie) w dość regularnych odstępach w schemacie wers-pauza-wers-pauza, a Tomek Pawluczuk gra na zmianę stopa-werbel-dwa tomy albo stopa-dwa werble-stopa-werbel. Niby to proste, na pewno bardzo chwytliwe, a jednak dalekie od banału. Nie jest zresztą żadną tajemnicą, że często łatwiej jest zapuścić się w rejony szalonych eksperymentów niż skomponować przebojową melodię.

Skutecznie przyćmiona w "Sister Ray" posępność daje o sobie wyraźniej znać w kolejnym utworze, utrzymanym w umiarkowanym tempie "Looking For", w którym można też z większą łatwością wyłapać zainteresowanie powtórzeniami. W notce prasowej załączonej do albumu znalazło się zdanie: "Istotnym punktem odniesienia i inspiracji dla nowego materiału jest Holger Czukay" i rzeczywiście repetytywność emblematyczna dla urodzonego w Wolnym Mieście Gdańsku basisty, znanego przede wszystkim z jednego z najważniejszych zespołów krautrocka - Can - została tutaj mocniej podkreślona. Jej zakres pozostaje zróżnicowany na długości całej EP-ki, na przykład w "No More" objawia się głównie w zwrotkach, jako osiem równych uderzeń w jeden klawisz fortepianu i osiem w kolejny, ale całą uwagę kradnie fenomenalna partia basowa, która wraca w myślach jeszcze długo po zakończeniu odsłuchu.

Przy "Backwards Water" przedrostek "post" można właściwie porzucić i zostawić samo "punk" - żwawe tempo i "szycie" na gitarze momentami upodobnia trio bardziej do Amebix z okresu "Arise!" niż do Gang of Four. Na koncertach to musi być zabójczy kawałek, ale Trupa nie byłaby sobą, gdyby na jednym pomyśle dotrwała do samego końca - przy samym finale znalazło się nieco miejsca na drastyczną zmianę dynamiczną. W okolice najbliższe poprzedniego wydawnictwa zespołu zmierza wieńczący EP-kę utwór tytułowy, najbardziej różnorodny i naszpikowany skrajnościami. Z jednej strony krzyki Juchniewicza, z drugiej łagodny głos Kwiatkowskiego. Z jednej gitara jakby zapożyczona od INXS, z drugiej perkusja dwukrotnie wpada w niemal stonerowy tryb (z tego najlepszego okresu - przełomu stuleci), a w dodatku w końcówce upiorne organy nakazują dosłowne rozumienie tytułu "Żałobnicy".

Dosłowności w tekstach Trupy nigdy jednak tak naprawdę nie ma, co Kwiatkowski wielokrotnie podkreślał. Schemat wers-pauza-wers-pauza z "Sister Ray" służy nie tylko frazowaniu w zgodzie z iteracyjnym fundamentem kompozycji, ale nawet bardziej poszarpaniu tekstu w strzępy, które można różnorako interpretować. Wszystko dzisiaj kojarzy się z fatalną sytuacją na świecie, radykalizującą się polityką, zmianami klimatycznymi, niebezpiecznym kierunkiem rozwoju technologii, pogłębiającą się przepaścią pomiędzy bogatymi a biednymi i odzwierciedlenie wszystkich tych niepokojów da się w słowach z "Mourners" odnaleźć. W mniejszym stopniu jest to jednak konkretny przekaz czy wezwanie do walki, w większym podsycanie płomienia u tych osób, u których tli się od dawna. Kto natomiast będzie chciał wyciągnąć z tej EP-ki wyłącznie chwytliwe refreny i taneczne rytmy, też nie będzie rozczarowany.

Skład Trupy Trupa pomniejszył się, ale muzyka urosła, stała się bardziej bezpośrednia i błyskawicznie wpada w ucho. Ani to lepiej, ani gorzej, bo dyskografia tego zespołu nie ma słabych punktów, na uznanie zasługuje natomiast podjęcie ryzyka wyjścia poza sprawdzone rewiry estetyczne i spróbowania czegoś innego. Efekt już w studiu okazał się piorunujący, na koncertach najpewniej zwiększy siłę rażenia.

Autor: Jarosław Kowal

Trupa Trupa "Mourners", Glitterbeat Records

9/10