Haydamaky i nowa płyta "Triumf słowa". Poeci rozstrzelanego pokolenia, czyli muzyka na wojnie

24 lutego 2022 r. Rosja rozpoczęła pełnowymiarową inwazję na Ukrainę. Od tego czasu nasi wschodni sąsiedzi bronią swojej niepodległości, a w akcję pomocy zaangażował się niemal cały świat. Wg różnych źródeł wśród ofiar (zabici i ranni) jest ok. 40 tys. cywilów w Ukrainie, blisko 200 tys. żołnierzy ukraińskich i ok. 300 tys. żołnierzy walczących po stronie Rosji.

Około 8 mln ludzi uchodźców opuściło swoje domy - to największy kryzys uchodźczy w XXI wieku. Ponad 1,6 mln osób znalazło schronienie w Polsce.

Od marca 2022 r. zespół Haydamaky kilkanaście razy przyjeżdżał nad Wisłę, grając na małych i plenerowych scenach, przeprowadzając zbiórki pieniężne i przeznaczając część honorarium na zakupy dla walczących na południu Ukrainy kolegów z zespołu. Perkusista i gitarzysta grupy od lutego 2022 służą w szeregach batalionu piechoty morskiej, zamieniwszy swoje instrumenty na karabiny snajperskie.

Zespół właśnie wypuścił nowy album "Triumf słowa". To materiał oparty na wierszach poetów ukraińskiego Rozstrzelanego Odrodzenia - było to pokolenie artystów działających w latach 20. i 30., większość z nich została zamordowana przez sowieckie NKWD.

- Premiera miała odbyć się 31 marca 2022 roku w Charkowie, w teatrze, w którym pracował genialny reżyser Łeś Kurbas, zastrzelony przez Moskali w Karelii wraz z innymi przedstawicielami inteligencji ukraińskiej, zwanej pokoleniem Rozstrzelanego Odrodzenia. Gitarzysta i perkusista zespołu, którzy byli w rezerwie korpusu piechoty morskiej, ostrzegali mnie, że będzie wojna i że nasza prezentacja może się nie odbyć, a ja przekonywałem ich, że jesteśmy artystami i naszym zadaniem jest pokazanie nowego programu. Wyszło jednak na ich... - opowiadał w rozmowie z Interią Ołeksandr Jarmoła, wokalista i lider Haydamaków.

Do promocji płyty wybrano utwór "ГАЙДАМАКА" do wiersza Wołodymyra Sosiury, uznawanego za jednego z najwybitniejszych ukraińskich poetów XX wieku.

Pierwotnie wiersz "Haydamaka" powstał w 1918 r. pod wrażeniem udziału Sosiury w ukraińskich walkach wyzwoleńczych w latach 1918-1919 w ramach Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej. W okresie terroru i represji wobec ukraińskiej inteligencji, poeta podjął pracę dla okupacyjnego rządu sowieckiego, dzięki czemu uniknął rozstrzelania przez NKWD. W późniejszych latach Wołodymyr Sosiura przepisał własny wiersz, zmieniając hajdamaka na członka Komsomołu, a komisarza na kurczaka, i właśnie w tej wersji wiersz wszedł do podręczników literatury ukraińskiej szkoły radzieckiej.

"Musieliśmy zwrócić nowemu pokoleniu wiersz 'Haydamaka' w jego szczerej wersji, z prawdziwym znaczeniem" - tłumaczy Ołeksandr Jarmoła.

Piosenka posiada również wersję radiową, która powstała wspólnie z producentem Romanem Kalmukiem. Z kolei za teledysk odpowiadają Viktor Pryduvalov i Oleksandr Koreshkov. Ten pierwszy to stary przyjaciel zespołu, reżyser z Kijowa. W klipie połączono kronikę walk wyzwoleńczych Ukraińskiej Republiki Ludowej z nowoczesną grafiką.

Na okładce singla "Haydamaka" wykorzystano obraz współczesnego ukraińskiego artysty Witalija Kravetsa z cyklu "Krajobraz".

"Nasza współpraca z Haydamakami to szczęśliwy zbieg okoliczności. Na początku długo nie rozumiałem, co dokładnie mógłbym zaproponować przy projektowaniu 'Triumfu słowa', bo po prostu żadne rozwiązanie projektowe nie byłoby adekwatne do tematyki albumu. Później, gdy pisałem koncepcję cyklu 'Krajobraz', zobaczyłem historię, która sprawiła, że moja twórczość zbiegła się z wierszami poetów Rozstrzelanego Odrodzenia. Obraz rozbitej ziemi ucieleśnia się w postaci, zaczyna ona być ciałem, które faktycznie boli w czasie i przestrzeni, niczym ból pozostały po wielowiekowych represjach. Krajobraz pod ostrzałem i gąsienicami zamienia się w abstrakcyjny obraz, oko przestaje go rozpoznawać" - tłumaczy Witalij Kravets, który zajmuje się malarstwem, grafiką, sztuką teatralną i kinem.

Jego prace prezentowane były na wystawach w Ukrainie, Polsce, Włoszech, Francji, Turcji i USA. Jego projekt "Anatomia bezkręgowców" był nominowany do Nagrody im. Tarasa Szewczenki.

ЛЕБЕДІ
МОЛОДІ СЕРЦЯ
ВЕСЛЯР
ЕЛЬДОРАДО
РІВНОВАГА
ТІНІ
ДУМА
МОНОМАХ
ГУЛЯЙ-ПОЛЕ
ГАЙДАМАКА.

Grupa Haydamaky na stałe zagościła na polskiej scenie muzycznej. W dorobku ekipa z Kijowa ma wspólne nagrania z m.in. Voo Voo (nominowana do Fryderyka złota płyta "Voo Voo i Haydamaky" z 2009 r.), Rootwater, Pudelsami, Pablopavo i Reggaeneratorem (Vavamuffin) i Grabażem (Pidżama Porno, Strachy Na Lachy). W utworze "Please Call Me Later" promującym płytę "No More Peace!" (2013) gościnnie pojawił się Kamil Bednarek.

Drugą nominację i złotą płytę Ukraińcy zdobyli dzięki wydanemu na początku 2018 r. albumu "Mickiewicz-Stasiuk-Haydamaky". To wspólny projekt ethno-rockowej formacji i pisarza Andrzeja Stasiuka z poezją wieszcza Adama Mickiewicza. Są to w większości sonety pochodzące ze zbioru "Sonety krymskie", otwierające płytę "Stepy akermańskie", ale jest też "Reduta Ordona", fragmenty z "Dziadów" czy "Konrada Wallenroda" oraz "Liryki lozańskie".