Van Morrison

Irlandzki wokalista, kompozytor i multiinstrumentalista, jeden z największych poetów rocka, laureat 6 nagród Grammy, kawaler Orderu Imperium Brytyjskiego. Dla określenia twórczości Morrisona często stosuje się specjalnie wymyślony przez muzykologów termin - "celtycki soul". Jego muzyka to fuzja bluesa, rocka, r&b, jazzu, soulu, celtyckiego folku.

Morrison urodził się 31 sierpnia 1945 roku w Belfaście. Dorastał słuchając amerykańskiego bluesa i jazzu. W wieku 15 lat dołączył do rhythm and bluesowej grupy The Monarchs, która jednak szybko się rozpadła. Jej miejsce zajął nowy zespół, Them, grający ascetyczną, ale i pełną młodzieńczej pasji odmianę bluesa. Morrison był w tym czasie zafascynowany Howlin' Wolfem, którego styl śpiewania starał się naśladować. Z tego okresu twórczości pochodzą dwa wielkie przeboje: porywająca wersja kompozycji Big Joe Williamsa "Baby Please Don't Go", która dostała się do pierwszej dziesiątki brytyjskiej listy przebojów, oraz autorskie dzieło Morrisona, "Gloria", które natychmiast stało się wizytówką grupy.

W 1966 roku, zaraz po wspólnym koncercie z The Doors, niezadowolony z ciągłej rotacji w składzie Morrison postanowił opuścić Them i związać się z nowojorską wytwórnią Bang Records. Efektem tej współpracy był optymistyczny hit "Brown Eyed Girl", który latem 1967 roku dotarł do pierwszej dziesiątki listy "Billboardu", stając się jednocześnie jednym z hymnów ruchu hippisowskiego.

Debiutancki solowy album Morrisona, "Blowin' Your Mind"(1967), został wydany bez zgody artysty, co doprowadziło do zerwania z wytwórnią. Morrison, zgodnie z kontraktem, był jednak zobowiązany do nagrania jeszcze jednej płyty. Problem rozwiązał w swoim stylu. Podczas jednej sesji nagrał 36 piosenek z pozbawionymi sensu improwizacjami i odesłał je do swojego amerykańskiego wydawcy.

Następny kontrakt, zawarty w 1968 roku z wytwórnią Warner Brothers, gwarantował już muzykowi pełną swobodę twórczą. W czasie realizacji nowych pomysłów po raz kolejny objawił się trudny charakter Morrisona, który nie był w stanie znaleźć porozumienia z muzykami sesyjnymi. Artysta pozostał w końcu sam w studio z instrumentami i cyklem wyrafinowanych, poetyckich tekstów. Ostatecznie jednak do obsługi muzycznej udało się zaangażować najlepszych wówczas jazzowych muzyków sesyjnych. W efekcie powstała pełna improwizacji, mroczna i przełomowa w karierze Morrisona płyta "Astral Weeks" (1968), regularnie umieszczana w gronie największych albumów w historii muzyki rockowej (nr 2 na liście magazynu "Mojo", nr 3 w zestawieniu "Times`a" i nr 19 na liście magazynu "Rolling Stone").

Od tego momentu kariera wokalisty nabrała tempa. Z trudem wiążący wcześniej koniec z końcem muzyk, penetrujący w swoich tekstach mistyczne rejony, zaczął śpiewać piosenki bardziej optymistyczne. Na płycie "Moondance" (1970) artysta zaprezentował udany mariaż folk-rocka z bluesem i soulem. Również ten album znalazł się na liście wszech czasów "Billboardu". Kolejne trzy płyty, nagrane w ekspresowym tempie, podtrzymały dobrą passę muzyka i wysoki poziom artystyczny, przynosząc następne szlagiery. Utwór "Domino" z albumu "His Band and the Street Choir" (1970) wszedł do pierwszej dziesiątki Billboard Hot 100, a na płycie "Tupelo Honey"(1971) znalazły się dwie najpopularniejsze melodie Morrisona z lat 70. - piosenka tytułowa i "Wild Night".

Z kolei na płycie "Veedon Fleece"(1974), zarejestrowanej po rozwodzie i powrocie do rodzinnego Belfastu, Morrison przypomniał o swoich irlandzkich korzeniach, nagrywając album silnie inspirowany muzyką folkową. Nowy materiał nie zyskał jednak uznania ani krytyków, ani fanów. Rozczarowany muzyk w połowie lat 70. zawiesił więc działalność koncertową, natomiast w 1978 roku wydał zaskakująco popowy album "Wavelength" i powrócił do występów scenicznych. Nie trwało to jednak długo. W 1979 roku sytuacja się powtórzyła. Podczas koncertu w Nowym Jorku artysta nagle zszedł ze sceny i zapowiedział, że rezygnuje z występów na żywo.

Wydał jednak kilka albumów studyjnych (m.in. "Inarticulate Speech of the Heart" - 1983, "A Sense of Wonder" - 1985, "No Guru, No Method, No Teacher" - 1986, "Poetic Champions Compose" - 1987). Nie zalicza się ich wprawdzie do szczególnie udanych, lecz wkrótce muzyk znowu był na topie. Najpierw w 1988 roku nagrał wraz z folkowym zespołem The Chieftans zestaw irlandzkich pieśni ("Irish Heartbeat" ), a rok później odniósł wielki sukces komercyjny dzięki płycie "Avalon Sunset", z której pochodzą dwa przeboje: kompozycja "Whenever God Shines His Lights On Me", zaśpiewana w duecie z Cliffem Richardem, i ballada "Have I Told You Lately".

W latach 90. artysta nie próżnował, wydając 9 albumów, w tym kilka znakomitych ("Enlightenment" - 1990, "Hymns to the Silence" - 1991, "Days Like This" - 1995, "The Healing Game" - 1997, "The Philosopher's Stone" - 1998, Back on Top" - 1999). Koncertował także ze swoją grupą i Bobem Dylanem, nagrywał duety z bluesmanami, którymi zachwycał się w młodości.

W tym okresie artysta zaczął zbierać także liczne nagrody będące ukoronowaniem jego bogatej kariery. W 1993 roku nazwisko Morrisona zostało wprowadzone do Salonu Sław Rock'n'Rolla. O jego ogromnym wpływie na swoją twórczość zaświadczali liczni artyści m.in. Jeff Buckley, Bono z U2 czy Sinéad O'Connor. Morrison stał się klasykiem muzyki rockowej za życia, zaś jego kolejne nagrania ("Down the Road" - 2002, "What's Wrong with This Picture?" - 2003, "Magic Time" - 2005) nieodmiennie utrzymywały wysoki poziom artystyczny. W 2006 roku muzyk, znany także z niewyparzonego języka i doskonałych koncertów, ponownie zaskoczył swoich fanów, nagrywając w Nashville album w stylistyce country ("Pay the Devil").

W 2007 roku wokalista zebrał swoje najbardziej znane przeboje, wykorzystane w filmach, na składance "Van Morrison at the Movies - Soundtrack Hits". Rok później na półki sklepowe trafiła płyta "Keep it Simple", która dotarła do pierwszej dziesiątki Billboard 200. W 2009 roku artysta zatoczył koło i wydał album będący zapisem wykonania na żywo słynnego albumu "Astral Weeks" ("Astral Weeks Live at the Hollywood Bowl").