Aleksander Nowak i Aphex Twin: Brzmienia bez granic
Drugi z jubileuszowych koncertów Sacrum Profanum zderzył kilka gwiazd: wschodzącą na kompozytorskim firmamencie Aleksandra Nowaka, guru elektroniki Aphex Twina z jaśniejącą pełnym blaskiem nowojorskiej formacji Alarm Will Sound. Powstał koncert - zapowiedź zmiany formuły festiwalu, który coraz bardziej zaciera granice między współczesną klasyką a rozrywką.
Alarm Will Sound, owacyjnie przyjęty w poprzedniej edycji festiwalu w monograficznym koncercie Johna Adamsa, tym razem przedstawił program złożony z trzech utworów młodego polskiego kompozytora, przeplecionych akustycznymi aranżacjami setów Aphex Twina. Dwie kompozycje Aleksandra Nowaka - "Hit II" i "Night Transit" powstały specjalnie dla tego zespołu na zamówienie festiwalu Sacrum Profanum. Kompozytor i muzycy Alarm Will Sound pracowali nad tymi utworami w Nowym Jorku. Światowa premiera odbyła się w poniedziałkowy wieczór w krakowskim Teatrze Łaźnia Nowa.
Zanim jednak kompozycje po raz pierwszy zostały przedstawione publiczności - nowojorczycy zaprezentowali własną aranżację elektroniki Aphex Twina, pochodzącej z albumu "Drukqs" z 2001 roku zaytułowaną "Cock/Ver 10". Zespół, rozszyfrowujący sety Aphexa na orkiestrę od 2003 roku, nagrał je w nowej wersji w 2005 roku, w albumie "Acoustica (Cantaloupe Music)". Polska publiczność miała okazję usłyszeć je po raz pierwszy. "Cock/Ver 10" opracował jeden z wielu zasiadających w Alarm Will Sound multiinstrumentalistów i świetnych muzyków - wiolonczelista Stefan Freund. Zaskakujące, ale udało mu się odtworzyć na orkiestrę loopy i sample Aphexa, choć w niektórych momentach wspomógł się niecodziennymi gadżetami: rurami PCV, kratką do piekarnika czy metalowym wiadrem.
Po tym mocnym uderzeniu, zabrzmiała kompozycja "Hit II" Aleksandra Nowaka, stworzona na bazie wcześniejszej kompozycji napisanej na fortepian solo. Emocje wcale nie opadły, bowiem ta kompozycja też miała w sobie coś ze współczesnego przeboju. Duże płaszczyzny dźwięków unisono rozchodzą się w niej w nieregularne, dysonansowe struktury, po czym powracają do bardziej szlagierowego brzmienia. Nachodzącym na siebie płaszczyznom towarzyszy jeden big beat - bez którego żaden hit by się nie obszedł.
Drugą światową premierą tego wieczoru była kompozycja "Night Transit" Nowaka na pełen skład amerykańskiej formacji. Utwór inspirowany jest licznymi podróżami kompozytora wszelkimi możliwymi środkami, w tym również statkami - jako że Aleksander Nowak, to także zapalony żeglarz. Ma oddawać ten szczególny rodzaj zawieszenia między miejscami, datami, wydarzeniami w podróży. Stąd specyficzna aura brzmieniowa tej kompozycji, w której można odnaleźć niemal ilustracyjne fragmenty rytmicznych odgłosów silnika, czy też momenty statyczne podkreślające nieuchronną monotonię takich wypraw.
Trzecią kompozycją Nowaka, którą tego wieczoru przedstawił Alarm Will Sound była "Ciemnowłosa dziewczyna w czarnym, sportowym samochodzie" z 2009 roku. Kolejna muzyczna impresja, do której impulsem stało się prozaiczne spotkanie, gdy kompozytor jadąc autem zatrzymał się na czerwonym świetle. Ujrzał dziewczynę w sportowym wozie, która poruszała się w rytm dźwięków z samochodowego radia...
Muzyka dla Aleksandra Nowaka to gra rozmaitych kontekstów. Nie ma jednej recepty na komponowanie - sięga do różnych estetyk, stylów, technik, które jednak mają wspólny mianownik - dużą dawkę emocji, nawet romantyzmu.
Kontrastowo do twórczości Polaka zabrzmiały dopełniające program aranżacje Aphex Twina: "Omgyjya Switch 7" (opracowanie: Evan Hause) oraz "Gwely Mernans" (opracowanie: Ken Thomson). Na finał wieczoru Alarm Will Sound wybrał "Unremixed" Stefana Freunda. Wiolonczelista, który wcześniej opracował sety Aphexa na orkiestrę, tym razem wyczyścił swoje aranże z elektroniczno-podobnych brzmień. Zabawa w "Unremixed" odarła dźwięki prawie ze wszystkiego - pozostały całkiem popowe melodie.
Ostre zderzenie współczesnej klasyki ze współczesną rozrywką, to zapowiedź kierunku, w którym podążać będzie festiwal Sacrum Profanum. Kolejne edycje będą dalej przekraczać granice. Nie tylko gatunkowe, ale też narodowościowe.
We wtorek (11 września) w ramach festiwalu odbędzie się koncert monograficzny Marcina Stańczyka w interpretacji Bang on a Can All-Stars. Organizatorzy zapraszają publiczność do Teatru Łaźnia Nowa już od godziny 19.40 na preshow Bang on a Can Remixed. Envee zaprezentuje set, który można było usłyszeć w Nowym Jorku w czerwcu tego roku podczas Bang on a Can Marathon.
